jpekker

‘Dit onderwerp verdraagt geen banalisering’

Anamaria Marinca en Kerry Fox in The Tribunal van Hans-Christian Schmid

Anamaria Marinca en Kerry Fox in The Tribunal van Hans-Christian Schmid

‘Hoe denk je dat de film in Nederland zal worden ontvangen?’ Als het interview al voorbij is, en de Duitse regisseur Hans-Christian Schmid door zijn persattaché met zachte hand naar een volgende afspraak is afgevoerd, steekt hij zijn hoofd nog even om de hoek. ‘Zijn ze geïnteresseerd, of hebben ze wel genoeg van Srebrenica en het Tribunaal?’

Zijn zorgen zijn niet geheel onterecht; The Tribunal, de opvolger van het fraaie, psychologische drama Requiem, is bepaald geen gemakkelijke film. Schmid focust op een vrouwelijke aanklager van het Joegoslaviëtribunaal, die een Bosnische vrouw probeert over te halen om in Den Haag tegen een Servische oorlogsmisdadiger te komen getuigen. Het is een gecompliceerd verhaal over integriteit, de grenzen van het recht en de onmacht van de politiek.

Zijn inspiratiebron waren de Amerikaanse films uit de vroege jaren ’70, het tijdperk dat wordt aangeduid als New Hollywood’: politieke thrillers zoals Alan J. Pakula’s All The President’s Men, waarin niet de actie op de eerste plaats kwam, maar waarin het ging om relevante maatschappelijke vraagstukken. ‘Maar’, zo benadrukt Schmid’, ‘het gaat mij níet in de eerste plaats om de juridische aspecten, maar om het menselijke aspect. Dat vind ik het meest interessant. Pas nadat we een Duitse aanklager hebben ontmoet, ben ik me meer en meer voor de juridische complicaties gaan interesseren.’

Pas toen besefte Schmid hoe ingewikkeld het allemaal ligt, niet alleen omdat het internationale recht zo gecompliceerd is, maar ook vanwege de gecompliceerde achtergrond van het conflict. ‘Ik werd er bang van. Daarom heb ik het script een tijdje terzijde gelegd, want we kwamen er niet uit. In elke scenarioversie hebben we geprobeerd om ingewikkelde dingen weg te laten of minder ingewikkeld te vertellen. Maar het is zoals het is. Natuurlijk ben ik op zoek gegaan naar drama, het publiek moet per slot van rekening ook worden vermaakt. Maar dit onderwerp, deze complexe materie, verdraagt geen banalisering. Het zou gewoonweg niet werken.’

Schmid heeft veel gelezen over de oorlog in het voormalige Joegoslavië en sprak met tal van betrokkenen. ‘In Banja Luka ontmoette ik de minister voor EU-aangelegenheden, in Den Haag spraken we met rechters, aanklagers, onderzoekers. Het Tribunaal was een enorme steun.’

Het Tribunaal had geen moeite met zijn kritische benadering. ‘De voormalige president Fausto Pocar vond onze insteek prima, en gaf zijn fiat. Het klopt natuurlijk ook wel. Het Tribunaal moet ook transparant zijn, en inzicht geven in zijn manier van werken. Ze zijn echt heel open… op een bepaalde manier. Je kunt er ook gewoon naar binnen lopen om de processen te volgen. Dat heb ik verschillende keren gedaan – het is erg saai. Een Duitse aanklager heeft alle scriptversies gelezen en van commentaar voorzien. Ze wisten exact waar we mee bezig waren.’

Schmid kreeg ook toestemming om te filmen in het gebouw van het Tribunaal (International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia is de officiële benaming), aan het Churchillplein in Den Haag. ‘De foyer, het terras en de entree hebben we daar gefilmd. De rechtzaal ging niet, daar was het te druk. Die hebben we heel precies nagebouwd.’

De stad Den Haag droeg bij aan de film, die werd gecoproduceerd door het Amsterdamse productiehuis IDTV Film. Er vonden opnamen plaats in het Brediushuis in Den Haag en in Scheveningen. En er zijn rolletjes voor Reinout Bussemaker (als de vertegenwoordiger van het tribunaal in Republika Srpska) en Martijn Nieuwerf (als politieagent). ‘Het geld voor de film komt uit verschillende landen, de acteurs dus ook. Maar het is bepaald geen Europudding, het klopt allemaal wel. Kerry Fox, die de aanklaagster speelt, is geloof ik geboren in Nieuw-Zeeland. Wie uit Duitsland, Denemarken of Nederland zou komen, lag van tevoren ook helemaal open. Ik wilde de beste voor de rol. Bij Kemna Casting heb ik een aantal Nederlandse acteurs gezien en wat films gekeken. Ober bijvoorbeeld: erg vreemd, maar wel goed.’

De jonge Bosnische vrouw die in Den Haag komt getuigen, wordt gespeeld door de Roemeense Anamaria Marinca, de ster uit het met een Gouden Palm bekroonde 4 luni, 3 saptamani si 2 zile (‘4 maanden, 3 weken en 2 dagen’). ‘We hebben ook wel Bosnische actrices gecast, maar Anamaria was de beste, de meest getalenteerde. Je weet dat er dan kritiek komt, omdat een Roemeense vrouw een Bosnische vrouw speelt. Maar ze heeft hard aan haar accent gewerkt, en haar meeste tekst is toch in het Engels. Ik vind dat ze het heel erg goed doet.’

Twee weken voordat de opnamen begonnen, werd de Bosnisch-Servische oud-president Radovan Karadzic overgedragen aan Joegoslavië-Tribunaal. ‘We zaten in het Novotel, tegenover het Tribunaal. De nacht voordat ze hem overbrachten, kreeg ik een sms uit Sarajevo: ze hebben Karadzic. Het was nog waar ook; toen ik de volgende ochtend de gordijnen opendeed, stonden er tientallen tv-ploegen.’ Directe gevolgen voor zijn film had het niet. ‘Maar het was goed om nogmaals te merken dat we met onderwerp bezig waren dat in het heden speelt, en niet alleen maar in het verleden.’

The Tribunal draait nu in de filmhuizen.