jpekker

‘Dit moet je vernietigen. Je mag hier nooit naar luisteren’

In veel van zijn films speelt Werner Herzog een ingenieus spel met de realiteit en fictie. The Wild Blue Yonder had een documentaire moeten worden over het ruimteproject Galileo, maar veranderde gaandeweg in een ‘science fiction fantasy’ over een groep astronauten die verdwaald zijn in de ruimte. In de fake-documentaire Incident at Loch Ness is Herzog te zien als zichzelf: als een onverbeterlijke avonturier op een bizarre, tragische queeste. Er zijn mensen die denken dat Grizzly Man ook een fake-documentaire is; de wens zal de vader van de gedachte zijn.

De eerste beelden van Grizzly Man werpen een zwarte schaduw over de rest van de film: een man met blonde haren blikt olijk in de camera. Achter hem schuifelt een enorme beer heen en weer. Rechtsonder staan zijn naam en sterfjaar in beeld: Timothy Treadwell is dood. In oktober 2003 werden de zelfbenoemde Amerikaanse dierenbeschermer en zijn vriendin Amie Huguenard op een afgelegen plek in het nationale park Katmai in Alaska verorberd door een beer.

Grizzly Man is een found-footage film, samengesteld uit meer dan honderd uur videomateriaal van Treadwell, geschoten gedurende de dertien zomers die hij tussen de grizzlyberen verbleef. Werner Herzog doorsnijdt Treadwells adembenemende opnamen met interviews met vrienden en familieleden, de helikopterpiloot die hem had moeten ophalen, en van de lijkschouwer, die in geuren en kleuren vertelt wat zich gedurende zijn laatste minuten moet hebben afgespeeld. Ook Treadwells ‘fifteen minutes of fame’ zitten in de film: hij was te gast in The Late Show van David Letterman, tegen wie hij vertelde dat hij zich in de wildernis veiliger voelde dan in Central Park.

Herzog verschijnt zelf ook even in beeld: hij luistert naar de geluidsopname van de dood van Huguenard en Treadwell (zijn camera liep, maar de dop zat nog op de lens). Na een paar tellen zegt de regisseur tegen Jewel Palovak, een ex van Treadwell die zijn videobanden beheert: ‘Dit moet je vernietigen. Je mag hier nooit naar luisteren’.

Treadwell is een typische Herzog-held. De obsessieve drang iets onmogelijks te verrichten is een constante in zijn oeuvre, evenals de ongenaakbare natuur, die meestal een onoverkomelijk obstakel blijkt. Treadwell passeerde een grens, aldus ervaringsdeskundige Herzog, die zijn films zelf ook bij voorkeur onder extreme omstandigheden maakte (voor Fitzcarraldo liet hij een schip over een berg dragen; tijdens de opnamen van Herz aus Glas bracht hij de complete cast onder hypnose).

Grizzly Man schetst een fascinerend beeld van een getroebleerde geest. Herzog roemt Treadwell als filmmaker, tegelijkertijd vraagt hij zich af waar zijn sentimentele blik op de natuur vandaan komt en waarom hij niet wil zien dat de natuur boven alles wreed is. Dat hongerige beren zelfs hun jongen opeten. Als Treadwell weer eens kirrend zijn liefde verklaart aan de beren, die hij troetelnamen heeft gegeven als Mr. Chocolate, zegt Herzog: ‘Ik zie alleen de overweldigende onverschilligheid van de natuur, van een beer die honger heeft.’

Grizzly Man van Werner Herzog. Vrijdag 9 maart, 20.30 uur, RTL8.