jpekker

De onzichtbare man van Michiel Voet: over wie gaat het hier?

Michiel Voet_De onzichtbare man_03

Een jaar of vijftien jaar geleden kwam er een tengere man met een edel gezicht binnenlopen bij kunstenaar Michiel Voet, die een paar jaar eerder, als een van de eersten, een werkruimte had gekraakt op het destijds verlaten NDSM-terrein in Noord. De man stelt zich voor als Mohammed en vertelt dat hij al jaren zonder papieren in een loods naast het atelier van Voet woont.

Mohammed komt steeds vaker langs; soms verblijft hij weken aaneen in Voets atelier. De twee drinken veel koffie en hebben lange gesprekken. Althans, het lijken gesprekken, maar in wezen zijn het interviews. Voet vraagt, Mohammed antwoordt. En hij geeft steeds weer andere antwoorden.

Michiel Voet_De onzichtbare man_02

Er ontstaat een soort vriendschap. En uit die vriendschap ontstaat het plan om samen foto’s te maken. Geen documentaire foto’s over een leven in illegaliteit, maar theatrale ensceneringen over Mohammeds ontheemding en onzichtbaarheid. Mohammed stemt in; hij kan het geld goed gebruiken. En het doet hem goed dat hij zijn verhaal kwijt kan. Tijdens hun vele sessies ontdekt Voet dat Mohammed eigenlijk Karim heet. Karim Ramtami. En dat hij uit Algerije komt. Althans, dat staat op een verlopen verblijfsvergunning.

De foto’s die de twee samen maakten zijn nu te zien in Nieuw Dakota, op een steenworp afstand van Voets atelier. Ook staan er twee enorme uitvergrotingen in de openbare ruimte, op de NDSM-werf naast café Noorderlicht en op de kop van de Ms. van Riemsdijkweg.

Michiel Voet_De onzichtbare man_04

Het zijn stuk voor stuk schilderachtige foto’s, in oneindig veel tinten bruin en grijs. Op een foto gaat Karims gezicht schuil achter een masker, op een andere is zijn gezicht in gips gegoten. Karim ligt half verscholen onder de lederen bekleding van een half vergaan bankstel; uit een verweerd matras met vochtplekken steekt een been. Karim zweeft, zonder houvast, hangt ondersteboven, zonder hoofd. Hij is ingerold in plastic, in een gordijn, in een kleed. Op weer een andere foto heeft Voet hem in de achterkant van een bank gestopt. Of in de achterkant van een stoel. Of in een kastje.

Hoe creatief, claustrofobisch of surrealistisch sommige foto’s ook mogen zijn, na verloop van tijd weet je het wel. En ga je als vanzelf nadenken over de ethische vraagstukken waar Voet zelf natuurlijk ook mee bezig is geweest. Is het wel helemaal kosher een illegaal te gebruiken voor een kunstproject, ook al krijgt hij er voor betaald, en ook al spreekt Voet van ‘vriendschap’ en ‘artistieke samenwerking’?

Michiel Voet_De onzichtbare man_01

Over wie gaan deze foto’s eigenlijk? Over Karim, de onzichtbare man, of over de kunstenaar, die zijn eigen verhaal, zijn eigen werkelijkheid creëert?

De onzichtbare man zelf lijkt er weinig problemen mee te hebben. Een paar dagen na de opening leidde Karim – naar verluidt woont en werkt hij intussen in Duitsland en is hij getrouwd met een blonde Duitse vrouw – zijn twee broers, die speciaal uit Algerije waren overgekomen, trots rond in Nieuw Dakota. Hij mag dan nooit helemaal herkenbaar op de foto staat, de galeriehouder herkende hem direct…

De onzichtbare man van Michiel Voet. T/m 20/7 in/rond Nieuw Dakota, Ms. van Riemsdijkweg 41b. De gelijknamige theatervoorstelling, die Michiel Voet en Karim Ramtani maakten in samenwerking met Theatergroep Orkater, is te zien op het Over het IJ Festival, van 3 t/m 13/7. De voorstelling begint in Voets atelier. Het fotoboek De onzichtbare man is verkrijgbaar bij Nieuwe Dakota of via michielvoet.com.