Charlotte Gainsbourg en Stacy Martin spelen de seksverslaafde Joe in Lars von Triers Nymphomaniac
“We waren bijna nooit samen op de set, want we hadden geen scènes samen. We hebben elkaar nauwelijks gesproken. We hebben niet geprobeerd op dezelfde manier te acteren; we hebben ook niet dezelfde maniertjes, een accent of een tic,” vertelt de Franse actrice en zangeres Charlotte Gainsbourg. “Het enige wat we hebben aangepast zijn onze moedervlekken. Die zie je; we zijn nogal veel bloot.”
Gainsbourg (Londen, 1971) speelt samen met het Britse Elite-model Stacy Martin (Parijs, 1990) de hoofdrol in Lars van Triers op voorhand al geruchtmakende Nymphomaniac. Daarin draait het om de nymfomane Joe, die op een avond voor dood op straat wordt gevonden door de tikje eigenaardige Seligman (Stellan Skarsgård). In zijn Spartaanse woninkje begint ze hem vervolgens beetje bij beetje haar levensverhaal te vertellen: een aaneenschakeling van seksuele aberraties, waarin de debuterende Martin de jonge, seksverslaafde Joe speelt.
“Ik werd benaderd door een casting director, die vond dat ik beetje op Charlotte lijk”, vertelt Martin in een suite van het 5-sterrenhotel D’Angleterre in Kopenhagen. “Ik was nog bezig met een acteeropleiding en kon het aanvankelijk nauwelijks geloven. Ja, ik kende Lars’ films. De eerste film die ik van zag was The Idiots, een jaar of vijf geleden, toen ik van Parijs naar Londen verhuisde. Er ging een wereld voor me open; zoiets had ik nog nooit gezien. Daarna heb ik alles gekeken, behalve The Boss of It All, zijn enige komedie… Alhoewel, ik vind Nymphomaniac ook erg grappig. Er zit echt veel humor in.”
Martin deed twee audities in Londen en mocht vervolgens een screentest doen in Von Triers Zentropa-studio in Kopenhagen. “Ik had nauwelijks geslapen, maar Lars was heel aardig. Op zijn manier. Hij pakte een enorme dood en liet me alle kunstpiemels en kunstvagina’s zien; dat vond hij reuze grappig.”
Gainsbourg, die al twee keer eerder met Von Trier werkte, twijfelde even toen ze werd gevraagd. “Maar niet vanwege de rol. Ik moest het verlies van een dierbare verwerken en had een zware tijd. Lars wist dat en was daarom nóg zorgzamer dan normaal. Onze relatie is iedere keer weer anders. Ten tijde van Antichrist was Lars er slecht aan toe. Ik kende hem toen nog niet zo goed en dacht: zo is hij nu eenmaal. Maar tijdens de opnamen van Melancholia leerde ik een heel andere, lichtere kant van hem kennen, alleen was ik toen niet in mijn beste doen.”
Ondanks hun jarenlange, intensieve samenwerking durft Gainsbourg zich geen zielsverwant te noemen. “Ik zou willen dat het zo was; dat ik kon zeggen dat we zo’n nauwe band hebben dat we geen woorden nodig hebben om elkaar te begrijpen. Maar dat is niet zo. Ik heb vaak geen clou. Als je bij Lars aan een scène begint, heb je vaak geen idee waar je uit gaat komen. Ook nu was het vaak weer ongemakkelijk; je doet nu eenmaal dingen die je niet iedere dag doet. Dat is moeilijk, en soms ook verontrustend, maar óók heel bijzonder.”
Gevraagd naar de moeilijkste scènes, slaakt Gainsbourg een zucht. “Heb je even? Het waren er vrij veel. Ik had een pijpscène die ik heel zwaar vond. Het is dan wel een stuk plastic, maar toch. Het lijkt zo echt. Het is toch ongemakkelijk en een tikje vernederend. En aan het slot van de lange versie zitten scènes waarin ik een soort prothese voor mijn vagina draag, omdat mijn onderlichaam dan helemaal kapot is. Dan zit je ’s ochtends in de make-up en krijg je zo’n ding voorgelijmd… Maar wat klaag ik eigenlijk, Stacy heeft het veel zwaarder te verduren gehad. Zij is bijna de hele film naakt en zij doet de meeste seks.”
Martin zegt geen problemen te hebben met al het naakt. “De film gaat over een nymfomane, dus dan kun je wel nagaan dat er veel seks in zit. Maar het is geen seks om de seks; het is onderdeel van haar leven en dus onderdeel van het verhaal. Ik had moeilijk kunnen zeggen: ik wil de rol wel spelen, maar al dat naakt, dat doe ik niet. Natuurlijk ken ik de verhalen die over Lars gaan, maar voor mij was hij geweldig. ‘Als je je niet prettig voelt, moet je het direct melden’ zei hij, ‘anders kunnen we deze film niet maken’ Dat werkte goed. Ik ben niet gemarteld, ik ben vertroeteld. Kijk, ik ben 23 jaar, ik heb er nu niet zo veel moeite mee mijn lichaam te laten zien. En voor de echte seks werden pornoacteurs gebuikt. Als mijn porno-double Cindy de set op kwam, ging ik een kopje thee drinken.”
Ook Gainsbourg prijst de porno-actrices, wier billen het zijn die worden afgeranseld in minutenlange, snoeiharde SM-scènes. Aan een ander ongemak kon dan weer niks worden veranderd: “Ik was vlak voor de opnamen bevallen van een dochtertje. Op de set gaf ik haar borstvoeding, wat toch wel een vreemde gewaarwording was. Maar het allervreemdste komt nog. Ze heet Joe! Net als mijn personage! Is dat geen pervers toeval?! Ik heb Lars gevraagd of ik geen andere naam kon krijgen, maar dat wilde hij niet. Om verschillende redenen; hij wilde bijvoorbeeld per se een jongensnaam. Nee, het was niet omdat de film eindigt met mijn eigen versie van Jimi Hendrix’ Hey Joe. Dat was niet gepland; dat heeft Lars pas tijdens de montage bedacht.”
Beide actrices bewonderen de moed van hun personage. “Ze vecht voor zichzelf en voor haar seksualiteit. Dat wordt niet of nauwelijks geaccepteerd, al helemaal niet als vrouwen het doen”, aldus Martin. “Dat vind ik vreemd. Seks is immers onderdeel van ons leven, van het leven van mannen én vrouwen.” Gainsbourg: “Ik houd van Joe’s drive en haar nieuwsgierigheid; Joe is nergens bang voor. Haar kwetsbaarheid is ook heel bijzonder. Ik ben niet alles met haar eens – ik deel haar haat en cynisme niet –, maar ik begrijp haar zwakheden. Dat is een deel van Von Trier; er zit veel van hem in Joe, maar óók in Seligman. Daarom voel ik veel empathie. Dat moet, anders kun je het niet spelen. Het is zo extreem en intens. Je hebt het idee dat je alle kanten op vliegt tijdens de opnamen. Dat is ook heel verslavend, ik mis het. Ik zou iedere dag wel dergelijke rollen willen spelen.”
Hetzelfde geldt voor Martin. “Niks liever! Lars schrijft zulke uitdagende vrouwenrollen. Ik zou dolgraag opnieuw met hem werken. Ik vond het een enorme eer in zijn film te spelen. Tegelijkertijd was het ook heel intimiderend. Ik kan nog maar moeilijk beoordelen of het goed is gegaan, maar ik durf mezelf nu wel actrice te noemen. Hoewel ik weet dat ik mijn volgende film weer op nul moet beginnen, want Lars is zo anders dan alle anderen. Maar ik kijk ernaar uit, hoor. Wat ik zou willen? Alles! Wat er maar kan! De Deens acteur Nicolas Bro vertelde tijdens de opnamen dat hij een week later een enorme vlieg moest spelen in een kinderfilm. Ik vraag me af of ik hierna ooit nog wordt gevraagd voor een kinderfilm…”
Nymphomaniac I draait vanaf 26 december in de Nederlandse bioscopen; deel II is vanaf 9 januari te zien.
