Brutale, voorbeeldige boekverfilming
‘Ik was schrijver. Al klinkt dat voor een schrijver belachelijk. Ik was schrijver van een onopgemerkte dichtbundel, die in het jaar zoveel en oneven werd uitgegeven door een keuteruitgeverij. Daardoor was ik in feite helemaal geen schrijver.’
De helaasheid der dingen begint als een typische boekverfilming: in voice-over vertelt Gunther Strobbe over zijn prille schrijverschap en over de voorgedrukte afwijzingsbrieven die hij aan het begin van zijn carrière ontving. En over zijn jeugd: een ware goudmijn, zo zal blijken in het vervolg van de film.
Met zijn vader Celle en diens even onaangepaste broers Breejen, Koen en Lowie woonde de 13-jarige Gunther in bij zijn grootmoeder, in een smerig arbeidershuisje in Reetveerdegem, een gat met meer cafés dan kerken, waar de cafébaas zijn bok tegen betaling dronken voert. De mannen sliepen er in één kamer, vaak in hun eigen braaksel, als ze weer eens een nacht hadden doorgehaald. Hun motto: ‘God schiep de dag en wij slepen ons erdoorheen’.
In 2004 maakte de Vlaming Felix van Groeningen, toen 26 jaar, indruk met zijn ongepolijste speelfilmdebuut Steve + Sky. In beperkte kring althans; de film haalde de Nederlandse bioscopen niet eens, en de fraaie opvolger Dagen zonder lief (2007) was op zeer beperkte schaal te zien in de Nederlandse filmhuizen.
Met zijn derde (door IDTV Film gecoproduceerde) film moet Van Groeningen een groter publiek kunnen aanspreken: De helaasheid der dingen is een energieke, brutale verfilming van het gelijknamige, veelgeroemde boek van Dimitri Verhulst.
Veel bleef er bij het oude – gelukkig maar –, wel voegden Van Groeningen en zijn co-scenarist Christophe Dirickx de volwassen Gunther toe, een schrijver wiens voice-over de hoofdstukken uit Verhulsts anekdotische boek op min of meer vloeiende wijze verbindt: van de Ronde van Frankrijk voor zuiplappen en een wedstrijd naaktfietsen tot het bezoek aan een familie van Iraanse gastarbeiders met televisie, waarop de Strobbes Roy Orbison willen zien, aan wiens leven zij zich spiegelen.
Van Groeningen treft precies de goede toon, waardoor rauwe gezelligheid en échte agressie soms maar moeilijk uit elkaar zijn te houden. Maar de precieze mise-en-scène, de fraaie fotografie, de stuwende geluidsband en de geweldige acteurs zorgen ervoor dat De helaasheid der dingen geen moment verwordt tot aapjes kijken, hoe karikaturaal en meelijwekkend de drankorgels en schuinsmarcheerders op het eerste gezicht ook mogen zijn. De helaasheid der dingen is hilarisch én troosteloos, cynisch én poëtisch, bikkelhard én ontroerend; Van Groeningen heeft een voorbeeldige boekverfilming gemaakt.
De helaasheid der dingen van Felix van Groeningen. Vrijdag 30 november, 0.15 uur, Nederland 2.
