Amsterdams licht
Toen cameraman Robby Müller in 2017 was genomineerd voor de Amsterdamprijs voor de Kunsten kwam ik met Andrea Müller te spreken over zijn belangstelling voor de stad. Zij vertelde dat toen Robby nog gezond was hij altijd héél veel foto’s maakte, ook van Amsterdam. Die foto’s zaten allemaal in dozen; ze had er de tijd niet voor, maar ze zou graag nog eens iets maken waaruit duidelijk wordt hoe haar man Amsterdam zag.
Dat ‘iets’ is in 2019 Amsterdams licht geworden, een rubriek die een jaar lang – de seizoenen volgend – wekelijks in Het Parool is verschenen. Met foto’s die Robby Müller in de loop van de jaren van Amsterdam maakt; wandelend door de stad fotografeerde hij vooral licht en reflecties, contrasten en bijzondere perspectieven die zich in zijn kader ontplooiden. Vaak op het eerste gezicht onbelangrijke details, niet-pretentieuze dingen. Ook opvallend: hoewel hij vaak zijn familie fotografeerde, richtte hij zijn camera zelden op mensen als hij door de stad liep.
In eerste instantie zouden er alleen een tijds- en plaatsbepaling bij de foto’s te komen, maar Andrea koos uiteindelijk toch voor korte overpeinzingen. Gelukkig maar. Ze geven de beelden een extra laag en wijzen de kijker op bepaalde details. Ze vertelt over zijn manier van werken en de achtergronden van zijn films. ‘Ik wilde een inkijk geven in zijn manier van werken, door hem zelf te citeren of mensen die nauw met hem hebben samengewerkt,’ zei ze daarover.
Toen ze William Friedkins To Live and Die in LA (1985) terugzag op het Rotterdamse filmfestival, waar jaarlijks de Robby Müller Award wordt uitgereikt, viel haar oog op de skyline van Los Angeles, badend in goudkleurig zonlicht met allemaal hijskranen op de achtergrond. Bij een foto met zo’n zelfde soort skyline van het IJ citeerde ze vervolgens Friedkin, die Robby prees voor zijn uniek buitenlands oog en wist ze te melden dat het camerawerk voor To Live and Die in LA werd geprezen vanwege de ‘lelijk mooie stadsgezichten’.
De foto’s van Robby Müller waren niet bedoeld als opzichzelfstaand object. Het zijn kiekjes, kleine studies, volgens Andrea. ‘Robby vond veel van zijn foto’s helemaal niet zo bijzonder. Maar als je de hele reeks bekijkt, herken je direct de kwaliteit; die speelsheid, die eigenzinnige manier van kijken, het bijzondere oog voor het licht.’
Robby Müller: Amsterdam Photos. Roma Publications, € 25. Foto’s uit het boek zijn t/m 4/3 te zien bij Annet Gelink Gallery en t/m 5/3 bij Filmmuseum Eye.
