Afvalscheiding in Accra
De zwarte jongen rijst op uit een enorme grijze stofwolk. Over zijn linkerschouder draagt hij een zwarte brommerband, als een soort oorlogstrofee.Op zijn hoofd heeft hij een schaal met kronkelende elektriciteitsdraden, stekkers en kabels – hij lijkt Medusa wel. Zijn blik is afhoudend, wantrouwend. Doods.
De Zuid-Afrikaanse fotograaf Pieter Hugo portretteerde de bewoners van een gigantische dumpplaats voor computers, printers, mobiele telefoons en digitale camera’s in een buitenwijk van Accra, de hoofdstad van Ghana. ‘Sodom en Gomorrah’ noemen de jonge, rechteloze bewoners de desolate plek zelf. Milieuwetten gelden er niet; veiligheidsmaatregelen en controles bestaan niet.
Het digitale afval is afkomstig uit Europa en de Verenigde Staten, en zou gescheiden moeten worden. Dat zou banen moeten opleveren, en de arme mensen in ontwikkelingslanden vooruithelpen. De praktijk is anders, toont Hugo. De elektronische apparatuur wordt uit elkaar getrokken of in stukken geslagen, en vervolgens in brand gestoken zodat de koperen bestanddelen en andere, giftige metalen kunnen worden gewonnen.
De stank komt je tegemoet als je voor de enorme foto’s staat; dikke, zwarte wolken giftige rook. In 2008 nam Greenpeace monsters van de verbrande aarde; er werden gevaarlijk hoge concentraties lood, kwik, thallium, blauwzuurgas en PVC in aangetroffen.
In deze poel des doods vindt Pieter Hugo schoonheid. De oranje vlammen steken schitterend af tegen de kolenzwarte aarde en de grauwgrijze rook. Hinderlijk is die schoonheid niet; ze gaat hand in hand met sociaal engagement en een enorme rijkheid aan schitterende details.
Er hangen groepjes kinderen rond karretjes, brommers of een oude fiets. De kleintjes stoken fikkies, de meisjes staan klaar met schalen water en ijs op hun hoofd. De grote jongens doen het echte werk, zij halen het koper uit de moederborden, harde schijven en monitors. Sommigen hebben hun werk een paar tellen gestaakt en blikken even in de camera. Ze proberen trots te kijken, maar zien eruit als een gewond beest.
En de ‘gelukkigsten’ doen niets; zij slapen hun roes uit onder een zeiltje op vier palen of zitten op provisorische stoelen, gemaakt van de plastic omhulsels van de monitors. Afvalscheiding in Accra.
De grauwgrijze achtergrond herinnert je er aan dat ook hun luchtwegen continue blootstaan aan de giftige dampen. Hugo, die twee keer een langere periode op en bij de vuilnisbelt verbleef, slikt zelf nog steeds medicijnen.
‘Permanent Error’ van Pieter Hugo. T/m 3 juli in galerie Cokkie Snoei, Hazenstraat 11. Bij uitgeverij Prestel Publishing is het 128 pagina’s dikke fotoboek ‘Permanent Error’ verschenen. ISBN 9783791345208, 39,99. Zie ook: Pieter Hugo Brings Us Eye-to-Eye en Pieter Hugo on Artsy Net.
Dit stuk verscheen eerder in Het Parool. Daarbij is abusievelijk beeld geplaatst uit Hugo’s eerdere serie Bollywood.
