jpekker

Actie! – Maandag 2 november, 11.07 uur. Louis Bouwmeesterstraat 377 Amsterdam

Een van de ongeschreven regels bij het maken van een film luidt: geen kleine kinderen en geen dieren, die vallen immers niet of nauwelijks te regisseren. Ineke Houtman, gepokt en gemazeld met producties als Madelief: Krassen in het tafelblad (1998), Polleke (2003), Stille Nacht (2004) en De indiaan (2009), weet sinds kort dat dit lijstje niet volledig is. Ook ouden van dagen doen precies wat ze zelf willen, ervoer ze tijdens de opnamen van Mooi leven.

Mooi leven wordt een familiefilm met musicalelementen, over het 13-jarige meisje Grace (Zoë van der Kust) dat meer wil weten over haar Surinaamse vader. Niemand wil haar echter iets vertellen. Behalve opa (Michiel Romeyn), maar diens geheugen laat hem in de steek sinds oma is overleden.

In restaurant Het Plein van ‘woonzorgcentrum’ De Drie Hoven in Amsterdam Nieuw-West zijn een stuk of dertig oudjes opgetrommeld voor een scène waarin opa stampij maakt. ’s Ochtends zijn ze al in de juiste, pastelkleurige kleren gestoken en hebben ze met behulp van twee productiemedewerkers met engelengeduld een quitclaim ondertekend. Ondertussen zijn de twee camera’s neergezet (‘Houd rekening met de ouderen’, staat er in de callsheets. ‘Leg geen spullen of kabels neer waar slechtzienden over kunnen vallen. Geef ruimte aan rolstoelen’) en heeft regisseur Ineke Houtman met haar vuist op een plakje cake op een schoteltje geslagen. ‘Even checken of het bordje niet breekt.’

Tijdens een bezoekje van Grace moet opa, een voormalig banketbakker, de medebewoners van het bejaardentehuis vragen wat zij van de kleffe fabriekscake vinden. ‘Wie zou er niet liever een lekker gebakje willen? Slagroomtaart, appeltaart, mokkapunten?’ Tijdens de repetities gaan de vingers van de bejaarde figuranten grif omhoog. En ze blijven naar beneden als de strenge directrice (Marlies Heuer) direct daarop vraagt ‘wie onze cake altijd zo lekker vindt?’. De opnameleider en de regisseur leggen uit dat het anders moet; dat ze voor de cake van de directrice moeten kiezen, uit angst voor represailles.

De koffiekan gaat rond, een vrouw die zich in de cake verslikt, krijgt een glas water aangereikt, en een productiemedewerker probeert op aanwijzingen van de cameraman een vrouw op een andere plek neer te zetten. Ze kan praten als Brugman, de vrouw weigert. ‘Als je aan zoiets meedoet, moet je wel een beetje meewerken’, vindt een van de andere figuranten. ‘Het is voor het totaalbeeld niet goed als jij hier zit.’ De vrouw blijft zitten waar ze zit. ‘Van hier naar daar en van daar naar hier. Ik laat me niet in de maling nemen.’

Dan beginnen de opnamen. ‘Niet direct jullie hand opsteken. Eerst nadenken’, legt Houtman nogmaals uit. Na de eerste take zegt ze: ‘Denk erom: ik wil meer handen zien voor de directrice dan voor opa’, maar tijdens de tweede en derde take gaan er toch weer meer vingers voor opa de lucht in. Als Romeyn tijdens de vierde take hard met zijn vuist op tafel heeft geslagen, zegt de vrouw die niet wilde verhuizen: ‘Moet dat nou?’.

‘Geen handen omhoog!’, coacht Houtman aan het begin van de vijfde take. Als de directrice om steun voor haar cake vraagt, brult de regisseur: ‘Nu allemaal!’. Tevergeefs. ‘Je had een toeter mee moeten nemen’, grapt een van de oudjes.

Houtman bekijkt de scène op de monitor. Er zit wel wat bruikbaars tussen, oordeelt ze, ‘maar ze zijn niet te regisseren’. Na een kort overleg wordt besloten nog wat close-ups op te nemen in plaats van totalen.

Mooi leven Nederland, 2010 Productie: Lemming Film, Leontine Petit & Joost de Vries. Uitvoerend producent: Eva Visser. Scenario: Sjoerd Kuyper. Regie: Ineke Houtman. Camera: Theo Bierkens. Montage: Michiel Reichwein. Production Design: Vincent de Pater. Muziek: Vincent van Warmerdam & REC Sound. Met: Zoë van der Kust, Michiel Romeyn, Loes Haverkort, Waldemar Torenstra, Kees Boot, Tanja Jess, Micha Hulshof, Martine Sandifort. Kleur, 90 minuten. Omroep: VPRO. Distributie: A-Film. Te zien: Kerst 2010.