Aanslagen zonder gevolgen van Pieter Van den Bosch: een hypnotiserende combinatie tussen performance en beeldende kunst
In de entree van Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond hangen een stuk of vijftig grijze overalls aan knaapjes, eronder staan keurig even zoveel zilvergrijze integraalhelmen uitgestald. Zowel de overalls als de helmen zitten onder de geelgroene vlekken; het zijn de stille getuigen van de openingsperformance van Aanslagen zonder gevolgen van de Vlaamse kunstenaar en pyrotechnicus Pieter Van den Bosch.
Een registratie van de performance is te zien op een monitor naast de overalls en de laarzen: in de verduisterde Tuinzaal van de Brakke Grond verzamelde Van den Bosch tientallen vrijwilligers (géén kinderen, zwangere vrouwen of hartpatiënten!), die zich beschermd door overall en integraalhelm onderwierpen aan een bombardement van fluoriserende verf. Op de eerste flits en de eerste knal wordt nog lacherig gereageerd, maar als de explosies in frequentie toenemen en elkaar steeds sneller opvolgen, sterft het gelach snel weg. Als de laatste verfbom is ontploft, gaan de vizieren omhoog en klinkt er een beschaafd applaus. Niemand is gewond geraakt.
In het najaar van 2014 initieerde Van den Bosch al vijf ‘aanslagen zonder gevolgen’ (in de Expozaal zijn registraties te zien op grote schermen), respectievelijk met hout, ethanol, magnesium, propaan en buskruit, waarmee hij inzoomde op het gewoonlijk ontoegankelijke en onwaarneembare moment van impact; het moment dat niets meer onder controle is. De beeldvorming rond vuur – die vooral negatief is of dient tot entertainment – wordt volgens Van den Bosch onnodig spectaculair en meestal onbereikbaar voorgesteld. Van den Bosch wil zijn publiek zo dichtbij het vuur brengen als maar mogelijk is, en het op die manier confronteren met de dualiteit ervan.
Tijdens de opleiding theatraal performer aan de Toneelacademie in Maastricht maakte Van den Bosch (1983) lichtconstructies en deed hij zijn eerste experimenten met gas en vuur (inde traditie van de Zwitserse kunstenaar Roman Signer). Na een mislukte performance kreeg hij het dringende advies een cursus pyrotechniek en vuurwerkmeester te volgen. Dat deed hij, want het is geen doel op zich om grenzen op te zoeken; zijn laatste werk wordt zeker niet zijn eigen dood. En ook niet de dood van zijn publiek.
Dat hij voor de zesde aanslag in De Brakke Grond geen vuur maar fluoriserende verf gebruikte, was vanwege brandweervoorschriften en verzekeringsbepalingen. Heel veel maakt het niet uit; welk materiaal Van den Bosch ook kiest, het gaat hem om de materialiteit en de oncontroleerbaarheid ervan. Door constructies toe te voegen aan de ‘natuurlijkheid’ probeert hij eigenschappen te versterken, te bevrijden, te normaliseren, te herstellen of – indien mogelijk – te vervolmaken.
Van den Bosch’ proeven ogen oogstrelend, en sommige zijn buitengewoon grappig. Neem IJsexperimenten (2010), die met een aantal andere eerdere werken te zien is in de Witte Zaal. Daarvoor posteerde hij zich op drie op elkaar gestapelde blokken ijs, die vervolgens van binnenuit tot ontploffing worden gebracht. In de vertraagd afgespeelde registratie wordt prachtig het verschil tussen twee toestanden zichtbaar.
In Vuurexperimenten (2010) gooien twee mannen in brandweerpakken op het strand een enorme blauwe, met gas gevulde bal over. Eraan zit een kort lontje, dat langzaam maar zeker opbrandt. Na een seconde of vijftien komt de skippybal met een enorme steekvlam tot ontploffing. Het is een hypnotiserende combinatie tussen performance en beeldende kunst, waarmee Van den Bosch inzoomt op het moment dat een verandering of overgang markeert. Het doet een beetje denken aan het spel met het ontploffende verjaarscadeau in Ik Hou Van Holland.
Aanslagen zonder gevolgen van Pieter Van den Bosch T/m 18/1/2015 in Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond, Nes 45 (foto’s Annegien van Doorn)
