Galerie – Beeldende kunst in Amsterdam
Quinsy Gario – Bart Groenendaal – Stefan Ruitenbeek. T/m 3/6 in SMBA, Rozenstraat 59. www.smba.nl.
“Porno maken is misschien geen kunst”, zegt pornoactrice en -producente Kim Holland met een gelukzalige blik, “maar het is wel kunst om op deze manier porno te maken!”
Tsja. De hoogblonde, rondborstige Holland edelfigureert in Stefan Ruitenbeeks Ancient amateurs, een (quasi?)artistiekerig, maar zeer expliciet pornofilmpje én making of ineen, dat onderdeel uitmaakt van een tentoonstelling die het Nederlands zelfbeeld aan de orde wil stellen.
In ‘het hart van de Nederlandse porno-industrie’ stelt Ruitenbeek zich de vraag wat een kunstenaar daar kan betekenen zonder moralistisch te worden. Niet al te veel, zo blijkt. We zien twee donkere mannen (“met een lekkere pik en een heerlijk kontje” aldus Holland) in actie met drie magere vrouwen, terwijl de rookmachines op volle toeren draaien.
De acteurs zeggen dingen als “I don’t wanna die” en “I’m not ready yet”, die onderstrepen dat de filmmaker iets wil zeggen over leven en dood, seks en la petite mort, zoals het orgasme wel wordt genoemd. Ook reflecteren ze op porno in het algemeen en hun eigen optreden in het bijzonder. “Het speelt in de oertijd. Toen ging het er wat harder aan toe dan nu, denk ik.”
Op uitnodiging van SMBA schreef theatermaker en cultuurwetenschapper Quinsy Gario een essay over de roemruchte Wim Verstappen en Pim de la Parra-film Blue Movie uit 1971, die net als Ancient amateurs de grens opzoekt tussen sociale satire en pornografie. Dat gaat een stuk dieper, soms zelfs duizelingwekkend diep. De film betekende het einde van de filmkeuring.
De instantie stelde dat Blue Movie ‘ondanks zeer vrijmoedige, uitdagende en schokkende beelden van paring en geslachtsorganen toch niet geheel in strijd moet worden geacht met de goede zeden, omdat de film als geheel stelling neemt voor een intelligente en genuanceerde, d.w.z. juist niet obscene en uitsluitend lichamelijke benadering van de seksualiteit’. Op een monitor zijn enkele fragmenten te zien; ook is een leeshoek ingericht met boeken over immigratie, nieuwe Nederlanders en gemengde huwelijken. Geen mens die ze inkijkt…
Veel interessanter zijn de registraties die Bart Groenendaal maakte van therapiesessies met getraumatiseerde vluchtelingen. In gortdroge, zeer confronterende scènes legt Groenendaal bloot dat de grens tussen goede bedoelingen en betutteling flinterdun is. “Weet iemand waarom het belangrijk is om ’s ochtend te beginnen met een ontbijt?”, vraagt een creatieve therapeute aan haar cliënten, om vervolgens zelf het antwoord te geven. “Het geeft energie, hè.”
Daar sta je dan, met je Nederlandse culturele waarden…
