jpekker

Filmen alsof het weer 1945 is

Nadat hij achter elkaar in een razend tempo Erin Brockovich, Traffic en Ocean’s Eleven had geregisseerd, kon Steven Soderbergh maken wat hij wilde. Hij maakte de obscure lowbudgetfilm Full Frontal, en daarna een peperdure remake van Solaris. Beide films deden financieel niets, en Soderbergh moest eieren voor zijn geld kiezen: hij regisseerde de zekere blockbuster Ocean’s Twelve.

Daarna keerde hij terug naar het experiment; hij maakte Bubble en nu is er de cynische genre-pastiche The Good German, losjes gebaseerd op de gelijknamige thriller van Joseph Kanon. Daarin keert de Amerikaanse oorlogsverslaggever Jake Geismer (George Clooney, die per film laconieker gaat spelen) terug in Berlijn.

De Tweede Wereldoorlog is net afgelopen; de stad is opgedeeld in vier zones. Als kort na zijn aankomst zijn jonge chauffeur (Tobey Maguire) dood wordt aangetroffen in een vijver in Potsdam – waar Truman, Stalin en Churchill op het punt staan hun historische besprekingen te beginnen – gaat Geismer op onderzoek uit.

Naarmate de film vordert, wordt de zaak gecompliceerder en wordt Geismer steeds verder gemangeld in de strijd tussen Russen en Amerikanen, die Duitse raketgeleerden proberen te ronselen. En Jake’s Duitse oude vlam Lena (de prachtige Cate Blanchett, die niet al te overtuigend Duits spreekt) is op de een of andere manier bij de zaak betrokken.

‘Ik heb niets verkeerds gedaan’, zegt de femme fatale tegen Geismer. ‘Ik heb het overleefd.’ Goed is niet helemaal goed en slecht is niet alleen maar slecht, wil Soderbergh maar zeggen.

Veel belangrijker dan het verhaal en de moraal is de vorm waarin Soderbergh de film heeft gegoten. The Good German werd opgenomen alsof het 1945 was: in zwart-wit, met een camera zonder zoomlens. Soderbergh deed zelf het camerawerk; op de aftiteling staat zijn pseudoniem Peter Andrews. Scènes gaan via lange fade outs en wipes (het ene beeld schuift over het ander) in elkaar over.

De voor een Oscar genomineerde muziek van Thomas Newman is een fraaie variatie op de scores van Max Steiner uit de Gouden Hollywood-periode. De opnamen vonden plaats in de studio in Californië; de beelden van het geruïneerde Berlijn en de bewust slechte achtergrondprojectie als de acteurs in de auto zitten, zijn afkomstig uit journaalbeelden en restanten van oude speelfilms. De statische, overdreven articulerende acteurs (Soderbergh gebruikte ouderwetse hengelmicrofoons) bestudeerden de glamoureuze helden en femmes fatales in films als Die Mörder sind unter uns (Wolfgang Staudte, 1946), The Third Man (Carol Reed, 1949), en vooral Casablanca (Michael Curtiz, 1942), waaruit de hele vliegveld-slotscène werd gekopieerd.

The Good German is een curieuze mix van oud en nieuw; van melodrama en politieke thriller. De zelf opgelegde stijlvorm levert een onuitputtelijke bron op voor filmstudenten; het gewone Amerikaanse publiek moest er niets van hebben. The Good German flopte genadeloos in Amerika.

The Good German van Steven Soderbergh. Donderdag 16 februari, 01.00 uur, ZDF.