Viggo Mortensen over Jauja van Lisandro Alonso: “Ik vind hem een hedendaagse Tarkovski”
“Ik vond Jauja om meerdere redenen direct interessant. Ik kon weer eens Deens spreken in een film. En ook een beetje Spaans trouwens, met een accent, zoals mijn vader. Zijn vocabulaire is groot, maar van zijn Deense accent komt hij nooit meer af. Mijn Deens in Jauja is overigens meer zoals mijn grootvader het sprak: ouderwets, statig. Een andere reden was de plek. Die ken ik van kleins af aan; ik ben opgegroeid in Argentinië. Ik heb er paard leren rijden. Het was vreemd om er terug te komen. Het landschap, het weer en de geur brachten veel herinneringen boven.”
Viggo Peter Mortensen (New York, 1958) verhuisde toen hij twee jaar oud was met zijn Deense vader en Noors-Amerikaanse moeder naar Argentinië, waar hij tot zijn elfde heeft gewoond. Voor Jauja van IFFR-habitué Lisandro Alonso keerde hij terug. Daarin speelt Mortensen een Deense kapitein die aan het einde van de 19e eeuw over de pampa’s van Patagonië doolt, eerst vergezeld door armzalige soldaten die in indianenterritorium speuren naar een mythisch oord, dan achter een graatmagere hond aan, op zoek naar zijn 15-jarige dochter die er met een van de soldaten vandoor is.
Hallucinatie, droom en werkelijkheid gaan in Jauja naadloos in elkaar over; de film begint als een western en eindigt als een reis door ruimte en tijd. “Je weet niet of de film de droom is van een jong meisje in hedendaags Denemarken, of de droom van een Deense kapitein. Misschien is het wel de droom van de hond. Ik weet het ook niet. Ik dacht aanvankelijk dat het de droom van het meisje is, maar als je daar aan vasthoudt verlies je veel. Ik accepteer dat alles mogelijk is. Die volstrekt natuurlijke gaten in de film, die sprongen, dat vind ik zo knap aan Lisandro’s manier van werken. Opeens is er een hond, opeens zijn ze in een grot. Het is niet helemaal te bevatten. Maar het werkt.”
De Deense kapitein zoekt zijn dochter, hij vindt ‘jauja’. Een plek. Een idee, een onmogelijk alomvattend gevoel. “Het woord is afkomstig uit het Arabisch”, doceert Mortensen. “Het betekende zoiets als ‘doorgang’. Het is ook een stad in Peru, toen dat Spaans was, stond het bekend als een paradijselijke plek, als het land van melk en honing. Wist je dat Pieter Breughel een schilderij heeft gemaakt dat Het luilekkerland heet? Daarop liggen mensen met enorme buiken te luieren en staan borden klaar vol eenden, ganzen, varkens…”
Het lijkt een enorme stap, van miljoenenproducties als The Lord of the Rings, waarin hij de dappere Aragorn speelde, naar een piepklein kunstfilmpje als Jauja, maar Mortensen maakt het weinig uit. “Of het budget nu enorm is of dat ik geld meeneem, zoals in dit geval, mijn werk blijft hetzelfde. Je moet je voorbereiden, je neemt samen een film op, en daarna moet je ‘m aan de man zien te brengen. Het hoort er allemaal bij, dan kun je maar beter films uitzoeken waaraan je zelf plezier beleeft; die je zelf zou willen zien. Dat lukt overigens niet altijd hoor, de werkelijkheid is weerbarstig.”
Mortensen hoopt dat Jauja voor regisseur Lisandro Alonso een stap naar een wat groter publiek betekent. “Ik vind Lisandro een hedendaagse Tarkovski; hij maakt visuele poëzie. Daarom wilde ik ook graag meedoen. Maar Jauja is creatief gezien echt een grote stap: zijn manier van vertellen, de fotografie en de muziek zijn veel volwassener, en daardoor is het publieksbereik denk ik al minder beperkt. En misschien helpt mijn aanwezigheid ook een beetje. Niet dat de film geschikt is voor iedereen, in tegendeel. ‘What the hell!?, zullen sommige mensen zeggen, maar anderen vinden het een meesterwerk!”
Jauja van Lisandro Alonso is te zien op het International Film Festival Rotterdam, dat nog duurt t/m 1/2.
