Tommy Lee Jones over The Homesman: “Je mag het van mij noemen zoals je wilt”
“Uw film is prachtig gefotografeerd. Hoe was de samenwerking met cameraman Rodrigo Prieto?” Tijdens een groepsgesprek in Cannes, met acht journalisten uit alle hoeken van de wereld, begint de Mexicaanse journalist zijn vraag aan regisseur, hoofdrolspeler, scenarioschrijver en producent Tommy Lee Jones (San Saba, Texas 1946) met een compliment – een veelvoorkomend gebruik om de sterren mild te stemmen.
“Dank u”, murmelt Jones, die furore maakte in films als Men in Black, The Fugitive en No country for old men, een Oscar voor beste bijrol won met In the valley of Elah, en in 2005 in Cannes de prijs voor beste acteur kreeg voor zijn hoofdrol in zijn eigen The three burials of Melquiades Estrada. “Ik heb elk shot bedacht. Het openingsshot, bijvoorbeeld, dat had ik al helemaal in mijn hoofd. Ik wist precies waar en op welke hoogte ik de camera’s wilde hebben en met welke lens ik wilde schieten. En ik wist ook precies hoe het frame eruit moest zien. Toen ik op de set aan het passen en meten was, zag ik Rodrigo opeens naast me staan. We hadden exact hetzelfde shot gecomponeerd.”
Je zou hem zelfverzekerd kunnen noemen. Maar in het geval van Tommy Lee Jones neigt het naar arrogantie. “Ik had alles honderd procent onder controle. Als er één aspect is dat ik niet voor honderd procent controleer, zal ik er alles aan doen om het wel volledig onder controle te krijgen. Ook als ik zelf acteer. Het voordeel van schrijven, produceren, regisseren én spelen is dat het een het ander makkelijker maakt.”
In The Homesman, een verfilming van de gelijknamige roman van Glendon Swarthout uit 1988, speelt Jones de vogelvrij verklaarde deserteur George Briggs, die door de ongetrouwde, godsvruchtige Mary Bee Cuddy (een fraaie rol van Hilary Swank) wordt gered van de dood door ophanging. Op één voorwaarde: de onbetrouwbare outlaw moet haar helpen om drie pioniersvrouwen, die door de barre omstandigheden tot waanzin zijn gedreven, van Nebraska naar Iowa te vervoeren, waar de vrouw van de predikant (een rolletje van Meryl Streep) zich over hen zal ontfermen.
Het was Sam Shepard die het boek naar Jones’ vaste producent stuurde. “Of ik dacht dat er een film in zat, wilde hij weten. Ik las het, en antwoordde dat dat inderdaad het geval was. Ergens in het boek zat een goede film verstopt. Als we dat eruit konden halen, was de kans groot dat we een film zouden maken die je nog niet eerder hebt gezien.”
Hij mag dan zelf de hoofdrol spelen, toch is The Homesman een vrouwenfilm, meent Jones. “Dat vond ik zo interessant, dat het om vrouwen draait. Mary Bee Cuddy is een goed mens, dat gelooft dat ze alle problemen van de wereld kan oplossen. Maar dat kan ze natuurlijk niet. Sterker: ze heeft zelf ook de nodige onopgeloste problemen. Haar verwachtingen stemmen niet overeen met de plek waar ze leeft. Er is geen sociaal leven in de grasslands, er zijn geen tea parties, er is geen penicilline en het percentage sterfgevallen onder kinderen is enorm. Ze moet wel teleurgesteld worden.”
Hilary Swank was geknipt voor de rol, aldus Jones, en het was fijn met haar werken. “Ze had zich perfect voorbereid. Ze begreep precies waar het script over ging en ze was een zonnetje op de set.”
Een van de doorgedraaide vrouwen wordt gespeeld door Grace Gummer, de dochter van Meryl Streep. “En via Grace kwam ook Meryl in The Homesman terecht. Ik werkte aan het script tijdens de opnamen van Hope Springs, waarin ik samen met Meryl de hoofdrol speel. Ik dacht direct aan haar voor de rol van predikantsvrouw, maar het was zo’n klein rolletje dat ik haar eigenlijk niet durfde vragen. Toen we maanden later bezig waren met de publiciteit voor Hope Springs, zei Meryl tegen me dat Grace haar het script van The Homesman had gegeven, dat ze het gelezen had en dat ze het geweldig vond. ‘Denk je dat er een kans bestaat dat ik die oude vrouw aan het einde van de film kan spelen?,’ vroeg ze me. Ik antwoordde haar dat ik erover na zou denken. Toen ze de hoek om was maakte ik een vreugdesprongetje.”
Naast alle ellende is er in The Homesman ook ruimte voor humor. Is dat de hand van Jones of zat het ook in het boek? “Ik weet niet of dat in het boek zat. Ik heb het gelezen, en daarna nog een keer. Toen heb ik alles doorgestreept dat volgens mij niet geschikt was voor het filmscript. Daarna heb ik een eerste versie geschreven en nooit meer een regel in het boek gelezen. Ik geloof niet dat het heel grappig was. Maar voor een film die zo extreem is als de mijne is een beetje humor onontbeerlijk.”
Op de vraag of The Homesman een western is, slaakt Jones een zucht. “Je kunt het een western noemen. Er komen paarden in voor en grote hoeden en het speelt in de negentiende eeuw in het Wilde Westen. Maar er zijn ook critici die sciencefictionfilms voor westerns verslijten. Het begrip is zodanig opgerekt dat ik niet meer weet wat een western is en wat niet. Maar ach, je mag het van mij noemen zoals je wilt.”
The Homesman van en met Tommy Lee Jones draait nu in de Amsterdamse bioscopen.
