jpekker

43ste IFFR opent met Indiase film Qissa. “Het Hubert Bals Fonds is géén charitatieve instelling”

qissa_02

Qissa van de Indiase filmmaker Anup Singh opent woensdagavond de 43ste editie van het International Film Festival Rotterdam. Het historische drama, dat afgelopen najaar in wereldpremière ging op het festival van Toronto, en mede werd gecoproduceerd door Bero Beyers Augustus Film, ontving tien jaar geleden een bijdrage voor scriptontwikkeling van het Hubert Bals Fonds.

“Het IFFR ziet het ondersteunen en stimuleren van opkomend filmtalent nog altijd als een van zijn kerntaken. Ik ben dan ook heel blij met het resultaat van de inspanningen van ons Hubert Bals Fonds”, aldus IFFR-directeur Rutger Wolfson. “Voor filmmakers uit landen waar het maken van een onafhankelijke speelfilm niet vanzelfsprekend is, bijvoorbeeld door het ontbreken van lokale financiering of socio-politieke omstandigheden, kan de steun van het Hubert Bals Fonds vaak een echte vliegwiel-functie vervullen. Daarnaast geldt de steun vaak ook als een vorm van erkenning, zeker voor beginnende filmmakers uit Afrika, Azië, Latijns Amerika of Oost Europa. Dit dubbele effect is de kracht van het fonds.”

Life on a String

Het Hubert Bals Fonds viert feest. Al 25 jaar kunnen filmmakers en producenten uit zogeheten ‘emerging countries’ bij het fonds aankloppen voor financiële steun. Opmerkelijke films als 25 Watts (Juan Pablo Rebella en Pablo Stoll, Uruguay), Japón (Carlos Reygadas, Mexico) en Les silences du palais (Moufida Tlatli, Tunesië) zijn het resultaat.

Het fonds komt uit de koker van Hubert Bals, de excentrieke oprichter en eerste directeur van het IFFR, die altijd oog heeft gehad voor filmproducties uit ontwikkelingslanden. Hij heeft de geboorte echter niet meegemaakt; twee maanden na zijn dood in juli 1988, gaf het ministerie van Buitenlandse Zaken toestemming en financiële ondersteuning voor de oprichting van een stichting, die ter nagedachtenis van Bals het Hubert Bals Fonds ging heten.

25watts

Met een budget van driehonderdduizend gulden werden in 1989 de eerste twaalf projecten geselecteerd, waaronder Life on a String van Chen Kaige en Halfaouine van Ferid Boughédir. Inmiddels zijn er meer dan 1000 projecten ondersteund, uit alle uithoeken van de wereld, waaronder nieuwe filmlanden zoals Myanmar, SaoediArabië en Kirgizië. “Daarmee bouwde het festival ook een enorm netwerk op”, meent de Britse oud-directeur Simon Field. “Door mee te helpen aan de totstandkoning, had het IFFR een voorsprong op andere festivals; we smeedden verbonden met makers. Tal van getalenteerde nieuwe regisseurs lieten hun films in Rotterdam in première gaan, met dank aan het HBF.”

In 2013 had het HBF bijna 500.000 euro tot zijn beschikking, afkomstig van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, HIVOS, Media Mundus, Stichting DOEN, Stichting Dioraphte en Lions Club L’Esprit du Temps. Daarmee ondersteunt het jaarlijks plusminus vijfentwintig projecten, met maximaal 10.000 euro voor scenario-ontwikkeling en 20.000 euro voor postproductie. In november werd steun toegezegd aan onder anderen de Kazachstaanse regisseur Enir Baigazin, die furore maakte met zijn speelfilmdebuut Harmony Lessons en de Thaise Gouden Palm-winnaar Apichatpong Weerasethakul.

Japon

Het gaat om renteloze leningen; het Hubert Bals Fonds is géén charitatieve instelling, benadrukt oud-directeur Emile Fallaux, die nog altijd betrokken is bij het HBF. “Je moet niet nobel willen doen, dat werkt niet. Het is handel op basis van gelijkwaardigheid. Wij krijgen er rechten voor terug. En je haalt de wereld in huis; dat is voor een klein land als Nederland heel erg belangrijk.”

In de vetste jaren had het fonds rond het miljoen te besteden, het gehalveerde budget staat ook nu weer onder financiële en politieke druk. “Een schande”, vindt oud-directeur Sandra den Hamer. “Want met zeer bescheiden bijdragen – het is écht peanuts als je het vergelijkt met de bedragen die omgaan in de westerse filmindustrie – kunnen er schitterende films gemaakt worden, die niet alleen makers daar – en daarmee hun landen, volkeren en culturen – een gezicht, een stem geven, maar tegelijkertijd ons de kans geven inzicht te krijgen in andere werelden.”

Het IFFR viert de 25ste verjaardag van het Hubert Bals Fonds met Signals: Mysterious Objects – 25 years of Hubert Bals Fund, waarin onder meer Life on a String (Chen Kaige, China 1991), Mysterious Objects at Noon van (Apichatpong Weerasethakuul, Thailand, 2000), Rapado (Martín Rejtman, Argentinië, 1992) en Udju azul di yonta (Flora Gomes, Guinea Bissau, 1992) worden vertoond.

De favoriete HBF-films van de IFFR-
directeuren van de afgelopen 25 jaar
 

Chronicles of a Disappearance

Emile Fallaux (1992 – 1996): “Ik kies een filmmaker uit mijn tijd als directeur: Elia Suleiman met Chronicle of a Disappearance. Suleiman portretteert Palestijnen als hijzelf die hun identiteit uit opportunisme verkwanselen, niet bepaald politiek correct. Zijn sardonische humor is messcherp. In deze film lukt het hem om zijn woede over het lot van de Palestijnen te vangen in de strenge vormen van de cinefiele intellectueel. Tijdens het draaien zocht ik Elia op in Oost-Jeruzalem, op de plek waar de Palestijnse woningen werden weggebulldozerd om plaats te maken voor de zoveelste illegale Israëlische nederzetting. Zelden zag ik iemand die zoveel achterdocht, bitterheid, analytisch vermogen en humor combineerde in zo’n netelige situatie. De strijd om zijn verscheurdheid in toom te houden spat van het doek af en ontroert mij nog steeds.”

Mysterious Object at Noon

Simon Field (1996 – 2004): “Mijn keuze is gevallen op een Aziatisch project, van een regisseur met wie ik na mijn afscheid uit Rotterdam geregeld werk als een van zijn producenten: Apichatpong Weerasethakuls Mysterious Object at Noon. Deze mysterieuze film, die deels documentair en deels fictie is, in zwart-wit en wel heel erg low-budget, is als ik het me goed herinner meermaals ondersteund door het HBF. Apichatpong stopte pas met filmen toen zijn camera kapot ging; of was het omdat we echt niet langer geld konden sturen? Mysterious Object at Noon – die onlangs prachtig is gerestaureerd door de World Cinema Foundation – ging in Rotterdam in première en is een prachtig voorbeeld wat het HBF vermag, namelijk de wereld de eerste proeven tonen van unieke cinematografische talenten.”

Frozen

Sandra den Hamer (2004 – 2007): “Hmmm moeilijk kiezen uit al het goeds en verschillends dat 25 jaar is tot stand gekomen. Maar voor mij persoonlijk is Frozen van de Chinees Wang Xiaoshuai een van de meest gedenkwaardige projecten. Niet alleen vanwege de film zelf, maar vooral ook door de manier waarop die tot stand kwam: ondergronds gemaakt, uit het land gesmokkeld, afgemonteerd in Nederland… Dat was een enorm huzarenstukje en leidde uiteindelijk tot tranen van vreugde bij de wereldpremière in Rotterdam.”

Halley

Rutger Wolfson (2007 – heden): “Het festival is elk jaar bijzonder trots op de films in de Hivos Tiger Awards competitie. Op IFFR 2013 kwamen maar liefst vijf van de zestien competitiefilms tot stand met een bijdrage van het Hubert Bals Fonds. Daarbij zat ook mijn favoriete HBF-project: Halley van beeldend kunstenaar en filmmaker Sebastián Hofmann. Een krachtige en overtuigende film, een eigentijdse Gothic-story met veel compassie. Ik verwacht dat deze jonge talentvolle Mexicaan de komende jaren internationaal gaat doorbreken.”