“Vijf jaar geleden was ik echt bang geweest. Nu ging het bijna vanzelf”
“De eerste keer dat we elkaar spraken blies Lars me van mijn sokken. Het was in de Zentropa studio in Kopenhagen, waar hij zijn eigen kantoortje heeft. Lars vertelde me heel erg persoonlijke dingen. Over zichzelf en over zijn familie; dingen die ontzaglijk veel voor hem betekenen. Ik wist direct dat ik veilig bij hem was. Als iemand zich zo kwetsbaar durft op te stellen, is het niet moeilijk om hetzelfde te doen”
Op de een-na-laatste dag van het afgelopen festival van Cannes geeft de Amerikaanse actrice Kirsten Dunst (Point Pleasant, New Jersey, 1982) een klein aantal groepsinterviews. Aan het strand. Ze draagt een zwart hemdje, een lange crèmekleurige broek, zwarte hakjes en een zwarte zonnebril. Ze is koket en voorkomend, fragiel en sterk, openhartig én op haar hoede.
Het was twee dagen vóórdat ze verrassend maar verdiend de prijs voor de beste actrice kreeg voor haar fenomenale rol in Melancholia. Het was een paar dagen nadat Lars von Trier de Franse badplaats op zijn kop zette met een aantal misplaatste, grappig bedoelde opmerkingen over zijn vermeende Joodse achtergrond, Hitler en zijn nazi-sympathieën.
“Lars wilde grappig zijn, maar hij moet beseffen dat je over sommige dingen nu eenmaal geen grappen maakt. Dat hij op de persconferentie vertelde dat hij een pornofilm wil draaien met mij en Charlotte Gainsbourg: dat is nog tot daaraantoe, daar kan ik wel om lachen. Maar jezelf een nazi noemen, dat is erg ongepast. Een van ons had hem de mond moeten snoeren, maar we waren te verbijsterd. Wij allemaal. Maar echt, het was sarcastisch bedoeld, dat weet ik zeker. Ik heb Lars op een hel andere manier leren kennen.”
In Melancholia, een kruising tussen een romantisch drama en sciencefiction, beziet Von Trier het einde van de wereld door de ogen van twee getroebleerde zussen. Charlotte Gainsbourg speelt de dominante, ogenschijnlijk stabiele Claire, die zich niet kan neerleggen bij het onvermijdelijke. Dunst is de jongere, wispelturige Justine, die al in een diepe depressie verkeert, en een soort van rust vindt in de momenten voor de fatale confrontatie met de losgeslagen maan Melancholia.
Dunsts rol was door Von Trier op het lijf geschreven van Penélope Cruz. Vlak voor de opnames liet de Spaanse actrice echter weten dat ze voor Pirates of the Caribbean: On Stranger Tides koos, en moest Von Trier op zoek naar een vervangster. “Aan de rol veranderde niet veel, aan de film wel”, aldus Dunst. “Er zaten paardrij-scènes in, die had Lars op speciaal verzoek van Penélope Cruz geschreven. Maar ik kan niet paardrijden. Verder is er weinig aangepast… Oja, de vader is veranderd: eerst was er sprake van een Spaanse vader. Nu is hij Engels en wordt hij gespeeld door John Hurt.”
Dunst was “een prettige verrassing”, aldus Von Trier; “een veel genuanceerdere actrice dan hij van tevoren dacht”. Het was volgens de excentrieke Deen bovendien een voordeel dat Dunst zelf ook ervaring had met depressies, zo vertelde hij de verzamelde pers in Cannes. Wat heet. In 2008 liet de actrice zich een tijdlang opnemen.
“De filmindustrie is enorm veeleisend: je moet er altijd goed uitzien , en gevat uit de hoek komen als er onverwacht een microfoon onder je neus wordt geduwd. Je moet gevoelig zijn en tegelijkertijd een olifantenhuid hebben. Er zijn zoveel verschillende, vaak tegengestelde opvattingen over waar een acteur aan moet voldoen. Als je daar teveel over gaat nadenken, word je gek.”
Dat Von Trier tijdens de persconferentie haar opname noemde, vindt Dunst niet erg. “Het is geen geheim. En het klopt: omdat ik weet wat het is en hoe het voelt, wist ik hoe het eruit moet zien. Maar het is zíjn depressie. Mijn personage maakt door wat Lars heeft doorgemaakt. Ik vind dat knap, dat je een depressie kunt omzetten in kunst. Het script bevat zo veel poëzie.”
Bang is ze niet geweest, zegt ze stellig. “Ik heb het script goed gelezen en ja, ik had Antichrist ook gezien. Ik wist heel goed waar ik aan begon. Lars creëerde een heel erg veilige atmosfeer op de set. Het was een soort zomerkamp… Hij weet zo goed wat hij wil, maar laat het je zelf ontdekken. Dat is heel bevrijdend. In Hollywood weet je altijd precies wat je moet doen; alles ligt vast. Bij Lars niet. Je kunt gaan en staan waar je maar wilt; over de camera hoef je je niet druk te maken, die volgt je wel. Maar of die op jou is gericht of op iemand anders, dat weet je dan weer niet.”
Ook bij haar naaktscène had Dunst geen idee hoe close ze in beeld was. “Ik had er sowieso geen probleem mee. Die scène was nodig, omdat hij duidelijk maakt hoe intiem de relatie is tussen mijn personage en de planeet. Twee jaar geleden zou ik het met een bonzend hart hebben gedaan. Vijf jaar geleden was ik echt bang geweest. Nu ging het bijna vanzelf. Lars en Charlotte hebben me enorm geïnspireerd om dapper te zijn.”
Dat de regisseur meer dan eens is beschuldigd van vrouwenhaat, vindt Dunst maar vreemd. “Wie anders geeft vrouwen zulke uitdagende rollen? Vrouwen die raar, sterk, lelijk en verward mogen zijn. Emily Watson in Breaking the Waves, Nicole Kidman in Dogville, Charlotte in Antichrist, Bjork in Dancer in the Dark… Ik weet het, het heeft een zware wissel getrokken op hun relatie, maar wat is het een fantastische rol! Als je twee genieën samen in een kamer zet, is de kans nu eenmaal groot dat het gaat botsen. Ik snap het wel, maar voor mij was Lars een zegen… Nooit eerder heb ik de kans gehad om te laten zien wat ik in deze film laat zien. Ik zou zo weer met hem in zee gaan. Met liefde. Maar plannen zijn er niet. Ook niet voor een pornofilm, zoals Lars vertelde…”
Kirsten Caroline Dunst staat al sinds haar derde voor de camera, en speelde haar eerste filmrol toen ze amper zeven was: in Woody Allens part van de omnibusfilm New York Stories is ze de dochter van Mia Farrow. Op haar elfde stond ze tegenover Brad Pitt, Tom Cruise en Antonio Banderas in Interview with the Vampire – haar doorbraak. Vervolgens speelde ze in The Virgin Suicides en de titelrol in Marie Antoinette, beide geregisseerd door Sofia Coppola; in Eternal Sunshine of the Spotless Mind én in een enorme trits romcoms. En ze was Mary Jane Watson in Sam Raimi’s fantastische Spider-Man trilogie.
“Ik zou zo weer zo’n grote productie doen, maar niet per se een superheldenfilm; daar ben ik wel klaar mee. Ik houd van Hollywood en van de Europese cinema; van blockbusters én van arthouse. Ik kies niet voor groot of klein, noch voor het geld. Ik doe niet aan carrièreplanning, en acteer ook niet om aan de Hollywood-standaard te voldoen. Ik kijk alleen maar naar de rol. Een rol moet aansluiten bij mijn eigen leven. En met een rol moet ik aansluiting kunnen vinden bij een publiek – of dat nu groot is of klein.”
Werken met Von Trier heeft haar leven veranderd, meent Dunst, die vorig jaar haar eerste korte film regisseerde en binnenkort te zien is in Walter Salles’ Kerouac-verfilming On the road. “Ik heb meer zelfvertrouwen gekregen. In mijn persoonlijke leven en als actrice. We zullen we zien waar het toe leidt. Nogmaals, aan carrièreplanning doe ik niet, maar ik heb wel een lijstje regisseurs met wie ik graag nog eens zou werken. Met Quentin Tarantino, dolgraag, en met Michael Haneke – het lijkt me sowieso een uitdaging om eens in een andere taal te acteren. Ik zou graag een periode in Europa leven. Ik ben van Italië naar Denemarken gereisd, en na de opnames van Melancholia ben ik met mijn vader naar Duitsland geweest, op de plek waar Wagner de muziek schreef die Lars in de film heeft gebruikt.”
Plannen te over; met de vraag wat ze zelf zou doen als het einde der tijden nabij is, houdt ze zich dan ook niet bezig. “Ik heb werkelijk geen idee! Wat zou je zelf doen? Pffff…. Ik denk dat ik totaal in paniek zou raken. Ik ben pas 29. Het ligt in de menselijke natuur om dan nog niet aan het einde te denken. Maar het zou jammer zijn. Het gaat nu net zo goed.”
Melancholia draait nu in de Nederlandse bioscopen.
