jpekker

0-1 of 1-0

Voor de zaterdagse beeldspread in Het Parool tikte ik eind januari een kort tekstje bij bovenstaande foto van Vincent Mentzel van een groep (louter mannelijke) supporters in de Kuip bij een wedstrijd tussen Feyenoord en Ajax in 1969, die te zien was in zijn overzichtstentoonstelling in het Rijksmuseum. Ik had al eens eerder over die foto geschreven, in een groter artikel bij de opening van de Eregalerij van de Nederlandse fotografie van het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam. Uit dat stuk nam ik de uitslag over: 0-1 voor Ajax.

Nadat ik het stukje had klaargezet voor de eindredactie kon ik toch nog even langs in het Rijksmuseum en ontdekte ik in de zaalteksten nog wat interessante informatie. Terug op de redactie voegde ik het toe aan het stukje – dat stond nog steeds op eindredactie, dus het kon zonder problemen. Toen ik nog iets anders wilde opzoeken, leidde google me naar een pagina waarop een andere uitslag stond: 1-0 voor Feyenoord. Vreemd, dacht ik, hoe kwam ik in dit andere stuk dan op 0-1? Maar ik was druk, dus ik heb het maar aangepast en toen was het klaar, dacht ik.

Zaterdagochtend kreeg ik appjes van twee vrienden die de spread in de krant hadden gezien en zeiden dat ze zeker zouden gaan kijken – daar doe je het voor. Maar toen ik zelf de krant opensloeg, zag ik tot mijn schrik dat het oude, foute stukje erin stond. Ook nog eens met ‘0-1’ als kop erboven. De consternatie werd nog groter toen ik het stukje op de Parool-site opzocht; daar stond het wél goed.

Maandags wendde ik me tot de eindredactie; niemand kon me precies uitleggen wat er was gebeurd, maar het had ongetwijfeld iets te maken met het nieuwe redactiesysteem. Kinderziektes. Helaas pindakaas. Er werd besloten om geen rectificatie te plaatsen; online stond het immers al goed; een rectificatie in de krant zou waarschijnlijk alleen maar meer verwarring opleveren.

De woensdag daarop kreeg ik een lange mail van Paroollezer Etienne Denneboom dat de krant zijn ingezonden brief van maandag j.l. nog niet had geplaatst (Ik wist van niks). “Hoewel ik hoop dat het daar alsnog van komt, wil ik aan u toch de volgende vragen voorleggen:

  • waaruit maakt u op dat het – zoals u schrijft – om Ajax supporters gaat? De foto geeft daar geen enkele aanwijzing over en het bijschrift in het Rijksmuseum spreekt ook slechts van ‘Toeschouwers’, zie de afbeelding. Hoe bent u tot deze eigen interpretatie gekomen en is het wel juist die zo aan de lezers te presenteren?
  • dat Ajax de wedstrijd met 0-1 won is historisch onjuist, het was precies andersom – zie de tekst hieronder. Ik begrijp dan ook niet dat de historische waarheid hier geen recht is gedaan. Vind u met mij dat er een correctie zou moeten plaatsvinden, bij voorkeur door het plaatsen van mijn brief, ofwel door een separate correctie (met vermelding van mijn naam)? Het gaat hier immers om een opvallende foto – larger than life –  over maar liefst twee volle pagina’s, die weinig lezers kan zijn ontgaan.

Ik vertrouw erop dat het geen Ajax-chauvinisme is dat geleid heeft tot de verkeerde voorstelling van zaken. Als toegewijd lezer van Het Parool mag ik erop vertrouwen dat betrouwbare informatie en fact checking voorop staan, en dat de prominente plaats die de krant Ajax toebedeelt niet ten koste gaat van historische, makkelijk verifieerbare waarheid. Waarbij buiten kijf staat dat het fantastisch is dat Het Parool deze foto zo prominent afdrukte, daarvoor alle lof!”

De brief werd alsnog geplaatst in Het Parool van donderdag, maar ik heb Denneboom zelf ook geantwoord dat ik nog steeds niet wist hoe het heeft kunnen gebeuren dat in de krant de verkeerde, oude, onjuiste tekst is geplaatst, maar dat online wel de juiste tekst stond.

Denneboom stuurde daarop een mooi filmpje van de wedstrijd en we belandden in een aardige mailwisseling over de minuut waarin Feijenoord gescoord zou hebben, en dat de tackle van Israel (of Lazeroms?) op Cruijff bij 0.35 tegenwoordig een geheide penalty zou zijn. Ook memoreerde Denneboom de rechtszaak die Mentzel had aangespannen tegen bierbrouwer InBev vanwege schending van zijn auteursrecht (De fotograaf kreeg een schadevergoeding van 40.000 euro omdat de brouwer in een advertentie het flesje Oranjeboom had veranderd in Jupiler, dat wordt gebrouwen wordt door InBev).

Allemaal leuk en aardig, maar het bleef knagen hoe ik in eerste instantie bij 0-1 was gekomen. Ik ben inderdaad niet helemaal objectief met betrekking tot Ajax, maar de waarheid is me heilig; het moet allemaal wel kloppen.

De fraaie catalogus bij de Eregalerij van de Nederlandse fotografie bood uitkomst. Daarin staat op pagina 119, helemaal onderaan het informatieve stukje: Wie de mannen op deze foto zijn weten we niet en ook niet wat zij zagen, maar het beeld zegt op een tijdloze manier veel zo niet alles over waarom mensen naar voetbalwedstrijden gaan. Maar jasje, dasje, biertje? En Oranjeboom was een Rotterdams biermerk: zouden de Ajaxfans zich dáármee hebben laten fotograferen? Het werd overigens 1-0 voor de Amsterdammers.

Daar stond het dus, in de allerlaatste regel: 1-0 voor de Amsterdammers. Maar dat het Ajaxfans zijn heb ik in alle haast echt zelf verzonnen – mea culpa.

Afgelopen weekeinde was ik weer in het Fotomuseum; bij de opening van de tentoonstelling Het Oordeel│ Buiten redelijke twijfel? van Jan Banning en Christina Boyer liep ik directeur Birgit Donker tegen het lijf. Toen ik haar vertelde dat ik er op een ingewikkelde manier achter was gekomen dat er een fout in de Eregalerij-catalogus staat, werden er verschillende curatoren bij gehaald. Er werd driftig naar verklaringen gezocht, maar niemand wist hoe die fout in het boek terecht kon zijn gekomen en hoe het kon dat het niemand eerder was opgevallen – dus ook geen enkele Rotterdammer, ook niet de Rotterdammer die zichzelf had herkend op de foto en ook Vincent Mentzel niet.

Zou het dan toch zo zijn dat Rotterdammers er inmiddels voetstoots vanuit gaan dat Feyenoord eigenlijk altijd van Ajax verliest?